Thủ tục rút gọn trong tố tụng hình sự là gì? Ý nghĩa của thủ tục rút gọn trong tố tụng hình sự là gì? Bài viết sau đây của đội ngũ Luật sư Luật Rong Ba sẽ đưa ra cho quý khách hàng về thủ tục rút gọn trong tố tụng hình sự và các vấn đề liên quan.
Khái niệm thủ tục rút gọn trong tố tụng hình sự
Thủ tục rút gọn là một loại thủ tục tố tụng đặc biệt, giảm thiểu về trình tự, thủ tục, rút ngắn về thời hạn tố tụng, được áp dụng khi có những điều kiện do luật tố tụng hình sự quy định nhằm giúp cho việc giải quyết vụ án hình sự nhanh chóng, tiết kiệm thời gian, chi phí và các nguồn lực khác của cơ quan có thẩm quyền tiến hành tố tụng, người tham gia tố tụng cũng như của các cơ quan, tổ chức cá nhân khác trong quá trình tố tụng hình sự.
Ý nghĩa của thủ tục rút gọn trong tố tụng hình sự
Theo đó, thủ tục rút gọn trong tố tụng hình sự có ý nghĩa như sau:
– Giúp cho các cơ quan tiến hành tố tụng có thẩm quyền giải quyết nhanh chóng, kịp thời nhiều vụ án thuộc loại ít nghiêm trọng, phạm tội quả tang, chứng cứ và lai lịch của người phạm tội rõ ràng.
– Tiết kiệm được thời gian, công sức, kinh phí của các cơ quan tiến hành tố tụng, người tiến hành tố tụng, tạo điều kiện để các cơ quan tiến hành tố tụng tập trung giải quyết những vụ án phức tạp hơn, nghiêm trọng và đẩy nhanh được tốc độ xử lý vụ án của toàn bộ hoạt động tố tụng hình sự, qua đó góp phần nâng cao hiệu quả của cuộc đấu tranh phòng chống tội phạm, góp phần giải quyết tình trạng tồn đọng án kéo dài và việc vi phạm các quy định của Bộ luật tố tụng hình sự năm 2015 về thời hạn giải quyết vụ án hình sự.
– Việc giải quyết vụ án theo thủ tục rút gọn tạo điều kiện để những thiệt hại do hành vi phạm tội gây ra nhanh chóng được khắc phục, góp phần bảo đảm lợi ích của Nhà nước, quyền và lợi ích hợp pháp của tổ chức và cá nhân.
– Đáp ứng yêu cầu dân chủ hóa hoạt động tố tụng hình sự, mở rộng quyền của những người tham gia tố tụng. Những vụ án ít nghiêm trọng, ít phức tạp được giải quyết nhanh chóng theo thủ tục rút gọn quy định tạo điều kiện để người dân yên tâm tham gia vào các quan hệ kinh tế xã hội khác mà không bị ràng buộc bởi các quan hệ tố tụng hình sự.
– Việc áp dụng thủ tục rút gọn đáp ứng được yêu cầu của nhân dân là xử lý kịp thời, nhanh chóng các hành vi phạm tội và người phạm tội, qua đó phát huy tác dụng giáo dục ý thức pháp luật trong nhân dân, góp phần vào việc phòng ngừa tội phạm.
Phạm vi áp dụng thủ tục rút gọn trong tố tụng hình sự
“Điều 455. Phạm vi áp dụng thủ tục rút gọn
Thủ tục rút gọn đối với việc điều tra, truy tố, xét xử sơ thẩm, xét xử phúc thẩm được thực hiện theo quy định của Chương này và những quy định khác của Bộ luật này không trái với quy định của Chương này”.
Như vậy căn cứ theo quy định nêu trên thì thủ tục rút gọn không được áp dụng trong tất cả các giai đoạn của tố tụng hình sự mà chỉ áp dụng trong các giai đoạn điều tra, truy tố và xét xử. Việc áp dụng thủ tục rút gọn cho các giai đoạn này vì đây là các giai đoạn thể hiện rõ nét nhất chức năng của Cơ quan điều tra, Viện kiểm sát, Tòa án, cũng như mối quan hệ phối hợp và chế ước giữa ba cơ quan này trong quá trình giải quyết vụ án hình sự.
thủ tục rút gọn trong tố tụng hình sự
Điều kiện áp dụng thủ tục rút gọn trong tố tụng hình sự
Điều kiện áp dụng thủ tục rút gọn được quy định tại Khoản 1 Điều 456 Bộ luật tố tụng hình sự năm 2015, cụ thể như sau:
Người thực hiện hành vi phạm tội bị bắt quả tang hoặc người đó tự thú
Người bị bắt trong trường hợp phạm tội quả tang và người phạm tội tự thú thường nhận tội ngay, chứng cứ của vụ án tương đối đầy đủ hay dễ bị phát hiện. Do vậy, việc quy định điều kiện phạm tội quả tang hay tự thú là một trong những điều kiện rõ ràng để áp dụng thủ tục rút gọn, bảo đảm vụ án được tiến hành tố tụng nhanh chóng trong một thời gian hợp lý. Điều kiện này sẽ là một trong những yếu tố tiên quyết để vụ án được xét xử nhanh chóng, chính xác.
Sự việc phạm tội đơn giản, có chứng cứ rõ ràng
– Sự việc phạm tội đơn giản là sự việc phạm tội mà những tình tiết cần chứng minh trong vụ án không quá phức tạp và dễ xác định được các tình tiết chứng cứ phạm tội. Các tình tiết của hành vi phạm tội đơn giản, vụ án thường ít bị cáo hoặc có thể có nhiều bị cáo nhưng không phải trường hợp phạm tội có tổ chức hoặc đồng phạm phức tạp và khó xác định vai trò, vị trí của từng đối tượng. Các dấu hiệu về lỗi, năng lực trách nhiệm hình sự, động cơ, mục đích phạm tội rõ.
– Chứng cứ rõ ràng là chứng cứ không thể gây nghi ngờ gì về các thuộc tính của chứng cứ và giá trị chứng minh của nó. Đó là những chứng cứ phản ánh đầy đủ, chính xác và toàn diện những vấn đề phải chứng minh trong vụ án, xác định được nhanh chóng và chính xác các dấu hiệu cấu thành tội phạm, xác định trách nhiệm hình sự và mức hình phạt.
Tội phạm đã thực hiện là tội phạm ít nghiêm trọng
Đặt ra điều kiện về loại tội phạm để áo dụng thủ tục rút gọn nhằm một mặt khoanh vùng rõ ràng các loại tội phạm có thể được áp dụng thủ tục rút gọn giúp cho các cơ quan tiến hành tố tụng, người tiến hành tố tụng có căn cứ nhận định ngay được loại án cần tiến hành theo thủ tục này, mặt khác cũng tránh được khả năng tùy tiện của các cơ quan tiến hành tố tụng và người tiến hành tố tụng trong quá trình áp dụng pháp luật để gaiir quyết các loại án hình sự.
Người phạm tội có nơi cư trú rõ ràng, lý lịch rõ ràng
– Đây là điều kiện thuộc về đặc điểm nhân thân của người phạm tội. Qua việc xác định nơi cư trú, lý lịch các cơ quan tiến hành tố tụng có thể làm rõ được nhiều yếu tố về nhân thân của người phạm tội, giải quyết nhanh chóng vụ án đồng thời là cơ sở để xem xét áp dụng hình phạt cải tạo không giam giữ hoặc miễn chấp hành hình phạt tù cho hưởng án treo trên cơ sở đó có những quyết định đúng đắn trong việc định tội và quyết định hình phạt.
– Người phạm tội có nơi cư trú, lý lịch rõ ràng được coi là điều kiện để áp dụng thủ tục rút gọn vì các cơ quan tiến hành tố tụng sẽ không phải mất nhiều thời gian để điều tra xác minh nên có thể rút ngắn thời gian giải quyết vụ án mà vẫn đảm bảo cho việc xem xét, giải quyết những vấn đề của vụ án được chính xác.
Ngoài ra Khoản 2 Điều 456 Bộ luật tố tụng hình sự năm 2015 quy định về thủ tục rút gọn trong giai đoạn xét xử phúc thẩm .
Như vậy, trong giai đoạn xét xử phúc thẩm phải có 05 điều kiện để áp dụng thủ tục rút gọn, nhiều hơn 01 điều kiện so với giai đoạn xét xử sơ thẩm, đó là điều kiện về kháng cáo, kháng nghị. Nội dung kháng cáo, kháng nghị phải đề nghị giảm hình phạt hoặc cho bị cáo được hưởng án treo.
Quyết định áp dụng thủ tục rút gọn
Điều 457 Bộ luật tố tụng hình sự năm 2015 quy định về quyết định áp dụng thủ tục rút gọn như sau:
“Điều 457. Quyết định áp dụng thủ tục rút gọn
Trong thời hạn 24 giờ kể từ khi vụ án có đủ điều kiện quy định tại Điều 456 của Bộ luật này, Cơ quan điều tra, Viện kiểm sát, Tòa án phải ra quyết định áp dụng thủ tục rút gọn.
Thủ tục rút gọn được áp dụng kể từ khi ra quyết định cho đến khi kết thúc việc xét xử phúc thẩm, trừ trường hợp bị hủy bỏ theo quy định tại Điều 458 của Bộ luật này.
Quyết định áp dụng thủ tục rút gọn được giao cho bị can, bị cáo hoặc người đại diện của họ, gửi cho người bào chữa trong thời hạn 24 giờ kể từ khi ra quyết định.
Quyết định áp dụng thủ tục rút gọn của Cơ quan điều tra, Tòa án được gửi cho Viện kiểm sát cùng cấp trong thời hạn 24 giờ kể từ khi ra quyết định.
Trường hợp xét thấy quyết định áp dụng thủ tục rút gọn của Cơ quan điều tra không đúng pháp luật thì trong thời hạn 24 giờ kể từ khi nhận được quyết định, Viện kiểm sát phải ra quyết định hủy bỏ quyết định áp dụng thủ tục rút gọn và gửi cho Cơ quan điều tra.
Trường hợp xét thấy quyết định áp dụng thủ tục rút gọn của Tòa án không đúng pháp luật thì Viện kiểm sát kiến nghị với Chánh án Tòa án đã ra quyết định. Chánh án Tòa án phải xem xét, trả lời trong thời hạn 24 giờ kể từ khi nhận được kiến nghị của Viện kiểm sát.
Quyết định áp dụng thủ tục rút gọn có thể bị khiếu nại. Bị can, bị cáo hoặc người đại diện của họ có quyền khiếu nại quyết định áp dụng thủ tục rút gọn; thời hiệu khiếu nại là 05 ngày kể từ ngày nhận được quyết định. Khiếu nại được gửi đến Cơ quan điều tra, Viện kiểm sát, Tòa án đã ra quyết định áp dụng thủ tục rút gọn và phải được giải quyết trong thời hạn 03 ngày, kể từ ngày nhận được khiếu nại”.
Theo đó, thẩm quyền áp dụng thủ tục rút gọn thuộc về 03 cơ quan tiến hành tố tụng là Cơ quan điều tra, Viện kiểm sát và Tòa án. Khi thỏa mãn các điều kiện, các cơ quan này tùy theo từng giai đoạn tố tụng cụ thể phải ra quyết định áp dụng thủ tục rút gọn.
Thời điểm ra quyết định áp dụng thủ tục rút gọn là sau 24 giờ kể từ khi xét thấy vụ án có đủ điều kiện áp dụng thủ tục rút gọn. Như vậy, trong các giai đoạn điều tra, truy tố, xét xử bất kỳ thời điểm nào, khi vụ án có đủ điều kiện thì cơ quan có thẩm quyền tiến hành tố tụng ở giai đoạn đó phải có trách nhiệm áp dụng ngay thủ tục rút gọn để bảo đảm giải quyết vụ án một cách nhanh chóng. Với chức năng là cơ quan kiểm sát hoạt động tư pháp, Viện kiểm sát sẽ kiểm sát việc áp dụng thủ tục rút gọn của các cơ quan tiến hành tố tụng.
Trên đây là toàn bộ tư vấn của Luật Rong Ba về thủ tục rút gọn trong tố tụng hình sự. Nếu như bạn đang gặp phải khó khăn trong quá trình tìm hiểu về thủ tục rút gọn trong tố tụng hình sự và những vấn đề pháp lý liên quan, hãy liên hệ Luật Rong Ba để được tư vấn miễn phí. Chúng tôi chuyên tư vấn các thủ tục pháp lý trọn gói, chất lượng, uy tín mà quý khách đang tìm kiếm.
